Οι τιμές των τροφίμων στην Ελλάδα κατέγραψαν εντυπωσιακή αύξηση την τελευταία δεκαπενταετία, αγγίζοντας το 39%, ενώ μόνο την τελευταία τριετία η αύξηση διαμορφώθηκε στο 28,50%, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).
Αν και η γενική τάση ανόδου των τιμών των τροφίμων στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, η έρευνα δείχνει ότι οι αυξήσεις της περιόδου 2022-2024 κινήθηκαν σε παρόμοια επίπεδα με αυτά των υπόλοιπων 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, η επίδραση αυτών των αυξήσεων στα ελληνικά νοικοκυριά είναι εντονότερη σε σύγκριση με τον αντίκτυπο που έχουν στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε., λόγω της πιο αργής αύξησης των εισοδημάτων στη χώρα μας μέχρι το 2021.
Ανάλυση της εξέλιξης των τιμών τροφίμων
Στο πλαίσιο της έρευνας του ΙΕΛΚΑ για τις διακυμάνσεις των τιμών των τροφίμων στο οργανωμένο λιανεμπόριο, μελετήθηκε η πορεία των τιμών σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, βασισμένη σε στοιχεία της Eurostat. Τα κυριότερα ευρήματα της μελέτης περιλαμβάνουν:
Συγκριτική αύξηση των τιμών τροφίμων
- Στην Ελλάδα, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 38,97% τα τελευταία 15 χρόνια, ενώ στην Ε.Ε. η αύξηση ήταν 56,17%. Αυτό σημαίνει ότι ο ρυθμός ανόδου των τιμών στην Ε.Ε. ήταν κατά 44% υψηλότερος από εκείνον της Ελλάδας.
- Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης στην Ελλάδα ήταν 2,59%, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση έφτασε το 3,74%.
Εντατικοποίηση των αυξήσεων μετά το 2021
- Από το 2010 έως το 2021, οι αυξήσεις των τιμών των τροφίμων στην Ελλάδα ήταν περιορισμένες, αγγίζοντας το 8,14% συνολικά, με μέσο ετήσιο ρυθμό 0,67%. Στην ίδια περίοδο, οι αντίστοιχες αυξήσεις στην Ε.Ε. ήταν 21,11%, με ετήσιο ρυθμό 1,75%, δηλαδή σχεδόν τριπλάσιες από την Ελλάδα.
- Από το 2021 έως το 2024, οι τιμές των τροφίμων στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 28,50% με μέση ετήσια αύξηση 9,50%, ενώ στην Ε.Ε. το ποσοστό ήταν 28,94%, με μέση ετήσια αύξηση 9,64%.
Συμπέρασμα: Την περίοδο 2010-2020, οι τιμές στην Ελλάδα παρέμειναν σχετικά σταθερές, με χαμηλότερους ρυθμούς αύξησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, από το 2021 και έπειτα, οι αυξήσεις ήταν έντονες και σε αντιστοιχία με αυτές των ευρωπαϊκών χωρών.
Διακυμάνσεις τιμών ανά κατηγορία προϊόντων
- Από τις 9 κατηγορίες τροφίμων που εξετάστηκαν, στις 8 η Ελλάδα κατέγραψε μικρότερη αύξηση τιμών από την Ε.Ε.
- Οι μεγαλύτερες διαφορές εντοπίστηκαν στα:
- Αρτοποιήματα και δημητριακά, όπου η αύξηση στην Ελλάδα ήταν κατά 54% μικρότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
- Γλυκά και ζαχαρώδη, όπου η Ελλάδα είχε 50% χαμηλότερη αύξηση.
- Φρούτα, με την Ελλάδα να καταγράφει 45% μικρότερη άνοδο τιμών σε σχέση με την Ε.Ε.
- Η μοναδική κατηγορία στην οποία η Ελλάδα παρουσίασε μεγαλύτερη αύξηση από την Ε.Ε. ήταν τα λίπη και έλαια, λόγω της σημαντικής ανόδου της τιμής του ελαιόλαδου τα τελευταία δύο χρόνια και της μεγάλης σημασίας του στο ελληνικό διατροφικό καλάθι.
Μεταβολές τιμών σε μη διατροφικά προϊόντα
- Οι αποκλίσεις τιμών σε προϊόντα που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ αλλά δεν ανήκουν στην κατηγορία των τροφίμων είναι ακόμα μεγαλύτερες.
- Είδη φροντίδας για το σπίτι (απορρυπαντικά, καθαριστικά κ.λπ.): Στην Ελλάδα, η αύξηση την τελευταία 15ετία ήταν μόλις 7,7%, ενώ στην Ε.Ε. έφτασε το 35,9%. Σε αρκετές χρονιές, μάλιστα, καταγράφηκαν μειώσεις τιμών στην Ελλάδα.
- Είδη προσωπικής φροντίδας (σαπούνια, καλλυντικά κ.λπ.): Από το 2016, οι τιμές αυτών των προϊόντων στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 3,3%, την ώρα που στην Ε.Ε. αυξήθηκαν κατά 19,7%.
Ο ρόλος του διαθέσιμου εισοδήματος
- Παρότι οι αυξήσεις των τιμών των τροφίμων στην Ελλάδα από το 2010 έως το 2023 ανήλθαν σε 34,81%, το διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε μόλις κατά 14,79% (από 17.005 ευρώ σε 19.520 ευρώ κατά κεφαλήν).
- Αντίθετα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι τιμές τροφίμων αυξήθηκαν κατά 52,64%, αλλά το διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε κατά 46,29% (από 19.174 ευρώ σε 28.050 ευρώ κατά κεφαλήν), δηλαδή 214% περισσότερο από την Ελλάδα.
Συμπεράσματα:
- Η Ελλάδα είχε μικρότερες αυξήσεις στις τιμές τροφίμων από την Ε.Ε.
- Ο πληθωρισμός τροφίμων στην Ελλάδα από το 2011 έως το 2021 ήταν σχεδόν μηδενικός, με τις τιμές να παραμένουν σταθερές για μεγάλο διάστημα.
- Οι αυξήσεις της τελευταίας τριετίας (2022-2024) ήταν εναρμονισμένες με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
- Παρότι οι αυξήσεις τιμών ήταν χαμηλότερες από την Ε.Ε., η μικρή άνοδος των εισοδημάτων στην Ελλάδα μέχρι το 2021 είχε ως αποτέλεσμα οι αυξήσεις να γίνονται πιο αισθητές για τα ελληνικά νοικοκυριά.
- Από το 2021, τα εισοδήματα στην Ελλάδα έχουν αρχίσει να αυξάνονται με ρυθμούς παρόμοιους με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά εξακολουθούν να υστερούν σε βάθος χρόνου, απαιτώντας ταχύτερη οικονομική σύγκλιση.
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι αν και η Ελλάδα είχε πιο συγκρατημένες αυξήσεις τιμών, ο αντίκτυπος ήταν μεγαλύτερος λόγω του χαμηλότερου διαθέσιμου εισοδήματος. Με δεδομένες τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις, η περαιτέρω ενίσχυση των εισοδημάτων κρίνεται απαραίτητη για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις των πληθωριστικών πιέσεων στους καταναλωτές.
